Jugosławia: Historia narodu wschodnioeuropejskiego od jego powstania do rozpadu

Opinie czytelników

Obecnie brak opinii czytelników. Ocena opiera się na 2 głosach.

Oryginalny tytuł:

Yugoslavia: The History of the Eastern European Nation from Its Founding to Its Breakup

Zawartość książki:

*Zawiera zdjęcia.

*Zawiera zasoby internetowe i bibliografię do dalszej lektury.

Jugosławia była prawdopodobnie jednym z najbardziej niezwykłych tworów geopolitycznych XX wieku. Państwo jugosłowiańskie nigdy nie istniało w żadnym historycznym sensie, a więzi łączące narody wchodzące w jego skład były w najlepszym razie słabe. Chociaż nominalnie wszyscy byli "Słowianami", kraj ten był mieszanką języków, alfabetów, kultur, religii i tradycji, co sprawiło, że jego krótkie istnienie było pełne rozłamów, konfliktów i szokującej przemocy. W pewnym sensie jest to nieco zaskakujące, że trwało tak długo, jak trwało.

W następstwie I wojny światowej, gdy granice polityczne Europy i Bliskiego Wschodu zostały ponownie wytyczone, powstało Królestwo Jugosławii, początkowo znane jako Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, z monarchą jako głową państwa. Potwierdzona na konferencji wersalskiej w 1919 r., "pierwsza" Jugosławia była szczególnie kruchym przedsięwzięciem, a między większością Serbów a innymi narodowościami jugosłowiańskimi, zwłaszcza Chorwatami, istniało niemal ciągłe napięcie. W rezultacie Królestwo było krajem zabójstw politycznych, podziemnych organizacji terrorystycznych i animozji etnicznych. W 1929 r. król Aleksander I zawiesił demokrację i rządził jako dyktator, dopóki sam nie został zamordowany w 1934 roku.

Królestwo Jugosławii było szczególnie podatne na siły, które pod koniec lat 30. ogarnęły resztę Europy, w tym faszyzm i komunizm. Kiedy siły Osi zaatakowały w 1941 r., kraj szybko skapitulował i został rozczłonkowany przez nazistów i ich sojuszników. Powstało odrębne państwo chorwackie, kierowane przez Ante Pavelicia, który popełnił jedne z najgorszych zbrodni i naruszeń praw człowieka podczas wojny. Region Bałkanów został praktycznie pozbawiony ludności żydowskiej, ofiar nazistowskiego Holokaustu.

Podczas swoich rządów Tito zdołał stłumić intensywne uczucia narodowe różnych grup składających się na ludność Jugosławii i zrobił to kilkoma metodami. Udało mu się skutecznie rozgrywać dwóch rywali supermocarstw, Stany Zjednoczone i Związek Radziecki, przeciwko sobie podczas zimnej wojny, a czyniąc to, zachował znaczną niezależność od obu, nawet jeśli dodatkowo otrzymywał pomoc zagraniczną, aby utrzymać swój reżim na powierzchni. Przez cały czas pozostawał wyzywający, raz pisząc legendarny list do Józefa Stalina, w którym ostrzegał sowieckiego dyktatora: "Do Józefa Stalina: Przestań wysyłać ludzi, by mnie zabili. Schwytaliśmy już pięciu z nich, jednego z bombą, a drugiego z karabinem... Jeśli nie przestaniesz wysyłać zabójców, wyślę bardzo szybko działającego do Moskwy i na pewno nie będę musiał wysyłać kolejnego".

Kwestie wewnętrzne nękały kraj w jego ostatnich latach, a Tito kilkakrotnie majstrował przy konstytucji Jugosławii. Jego ostatnia próba, w 1974 r., doprowadziła do częściowego oddzielenia Kosowa - kluczowego w serbskiej historii narodowej - od reszty Serbii. Wiele powodów doprowadziło do wzrostu serbskich nastrojów nacjonalistycznych po śmierci Tito, ale Kosowo było centralnym aspektem. Jugosławia potrzebowała dalekowzrocznych, wielkodusznych przywódców, aby uniknąć wewnętrznych sporów, ale żaden z nich nie był dostępny, a przynajmniej na stanowiskach władzy w latach 80-tych. W Chorwacji Franjo Tudjman - długoletni chorwacki nacjonalista - wyłonił się jako przywódca republiki, a Slobodan Milosevic zyskał na znaczeniu w połowie dekady i pomimo tego, że najwyraźniej był komunistą, pozycjonował się jako "obrońca Serbów". Zaczął usuwać swoich rywali i instalować sympatycznych podwładnych na stanowiskach kierowniczych w Kosowie, Wojwodinie i Czarnogórze, zasadniczo dając mu blok większościowy na szczeblu federalnym.

W zależności od źródła, wielu autorów skupiało się na różnych katalizatorach upadku Jugosławii, ale Vesna Drapac mógł zwięźle podsumować sytuację, pisząc, że pod koniec państwo "nie miało powodu, by istnieć".