Rzymski kryzys imperialny: Historia Imperium Rzymskiego w III wieku po zabójstwie Sewera Aleksandra

Opinie czytelników

Obecnie brak opinii czytelników. Ocena opiera się na 2 głosach.

Oryginalny tytuł:

Rome's Imperial Crisis: The History of the Roman Empire in the 3rd Century After Severus Alexander's Assassination

Zawartość książki:

*Zawiera zdjęcia.

*Zawiera zasoby internetowe i bibliografię do dalszego czytania.

Okres 50 lat po zamordowaniu Sewera Aleksandra 19 marca 235 r. n.e. jest powszechnie uważany przez naukowców za jeden z najniższych punktów w historii Cesarstwa Rzymskiego. Stoi to w wyraźnym kontraście z poprzednimi 150 latami, które obejmowały rządy Pięciu Dobrych Cesarzy i były powszechnie chwalone jako jeden z szczytowych momentów imperium. Sewer Aleksander był ostatnim z cesarzy Sewerów, a kolejne lata kryzysu (235-285 n.e.) charakteryzowały się serią krótkich rządów, zwykle kończących się gwałtowną śmiercią panującego cesarza.

Jednocześnie w tym okresie imperium było nękane przez groźne siły ze wszystkich stron. Rzymianie stanęli w obliczu odradzającej się Persji na wschodzie, a także znaczących sił plemion germańskich nad Renem i Gotów wzdłuż Dunaju. Różne konflikty doprowadziły do bezprecedensowej śmierci urzędującego cesarza w bitwie, co miało miejsce w 251 roku z cesarzem Decjuszem, a cesarz Walerian został schwytany w 260 roku n.e.

Pomimo klęsk, Rzymianie mieli przynajmniej dobre wieści. Zarówno Aurelianowi, jak i Probusowi udało się odzyskać utracone terytoria, dzięki czemu Rzym zyskał na prestiżu. Ostateczny punkt zwrotny nastąpił wraz z przystąpieniem Dioklecjana w 284 roku n.e.. Od tego momentu cesarstwo rozpoczęło okres odbudowy, ale zanim osiągnęło ten etap, w ciągu tych 50 lat cesarstwo miało nie mniej niż 20 cesarzy, nawet z wyłączeniem dodatkowych pięciu galijskich "cesarzy", którzy ustanowili się jako niezależni władcy między 260 a 274 rokiem n.e.

Za panowania Dioklecjana wprowadzono reformy mające na celu osiągnięcie pożądanego końca kryzysu cesarskiego, a kilku cesarzy przed nim mogło mieć zdolność do zarządzania procesem reform, ale siła armii i chęć wykorzystania i nadużywania władzy sprawiły, że niewielu z nich miało szansę naprawdę odcisnąć swoje piętno. Był to najgorszy okres w historii Imperium Rzymskiego do tego momentu, nawet jeśli zmusił Rzymian do radzenia sobie z wojowniczymi obcymi mocarstwami i problemami wynikającymi z pojawienia się coraz potężniejszych i zaludnionych prowincji.

Presja wywołana wzrostem populacji, zarówno w imperium, jak i poza nim, została dokładnie zbadana, ale ostatnio zwrócono również uwagę na kwestie związane ze zmianami klimatycznymi. Wcześniej zakładano, że wzrost populacji we współczesnych Niemczech i dalej na wschód wypchnął wrogie grupy na terytorium rzymskie, a obecnie uważa się, że w II wieku n.e. zmiany klimatyczne doprowadziły do znacznego wzrostu poziomu mórz, co spowodowało masowe powodzie i zniszczenie upraw w Europie Wschodniej. Mogło to dać ludziom impuls do migracji na południe i zachód, w czasie gdy Rzym koncentrował się na powstrzymaniu imperium perskiego Sasanidów. Często pomija się fakt, że imperium perskie było tak samo duże jak rzymskie i równie dobrze rozwinięte militarnie w tym okresie, co wyjaśnia trudności, jakie Rzym miał w relacjach z nimi.

Ponieważ rzymscy przywódcy rywalizowali ze sobą o władzę i nieustannie toczyli wojny domowe, słynne rzymskie drogi popadły w ruinę, gospodarka została sparaliżowana, system handlu na całym kontynencie, który kwitł w poprzednich latach, został zastąpiony podstawowym systemem barterowym, a handel międzynarodowy został ograniczony. Ludzie coraz bardziej obawiali się o swoje bezpieczeństwo osobiste, a kryzys imperialny spowodował wzrost tendencji do poświęcania osobistych wolności i praw w zamian za gwarancje bezpieczeństwa od bogatych właścicieli ziemskich. Wszystko to zapowiadało pojawienie się europejskiego systemu feudalnego i pańszczyzny. Były to oczywiście burzliwe czasy, a biorąc pod uwagę tę zmienność, wielu historyków debatowało nad tym, w jaki sposób Imperium Rzymskie zdołało przetrwać w jakiejkolwiek formie, nie mówiąc już o tym, że pozostało wystarczająco silne, aby Dioklecjan mógł przywrócić porządek.