Bitwa pod Chaldiran: Historia i dziedzictwo decydującego zwycięstwa Imperium Osmańskiego nad dynastią Safawidów w Anatolii

Opinie czytelników

Obecnie brak opinii czytelników. Ocena opiera się na 12 głosach.

Oryginalny tytuł:

The Battle of Chaldiran: The History and Legacy of the Ottoman Empire's Decisive Victory Over the Safavid Dynasty in Anatolia

Zawartość książki:

*Zawiera zdjęcia.

*Zawiera bibliografię do dalszej lektury.

Miasto Caldiran (Chaldiran) w Turcji jest domem dla około 60 000 osób. Położone na równinie w pobliżu granicy z Iranem, otoczone jest pasmami Armenii i bardzo blisko linii uskoku, co sprawiło, że w przeszłości wielokrotnie cierpiało z powodu aktywności sejsmicznej. Ale na początku XVI wieku było to miejsce innego rodzaju uskoków, służące jako pole bitwy między dwiema największymi potęgami regionu, które ścierały się o politykę i religię.

Po zdobyciu Konstantynopola Imperium Osmańskie spędziło kilka następnych stuleci na powiększaniu swoich rozmiarów, potęgi i wpływów, stając się jednym z najważniejszych graczy geopolitycznych na świecie. Był to wzrost, który tak naprawdę zaczął słabnąć dopiero w XIX wieku i chociaż jego najbardziej pamiętne konflikty toczyły się przeciwko Europejczykom, na bieg historii Osmanów duży wpływ miały wydarzenia przeciwko innej dużej potędze muzułmańskiej w tym regionie: Imperium Safawidów.

Naturalnie obie potęgi szybko zajęły geopolityczne pozycje dawnych imperiów bizantyjskiego i perskiego w czasach przed islamem i walczyły o większość tego samego terytorium, w tym Mezopotamię, Kaukaz, dzisiejszą wschodnią Turcję i Zatokę Perską. Ich pierwsza bitwa została stoczona w 1514 roku, ich pierwsza prawdziwa wojna toczyła się w latach 1532-1555 i kontynuowały regularne spory aż do początku XIX wieku, kiedy to europejski kolonializm zmusił je do defensywy. Echa tych konfliktów można dostrzec w niedawnym sparingu między Iranem a Turcją za pośrednictwem pełnomocników w Iraku i Syrii.

23 sierpnia 1514 r. obie strony starły się pod Chaldiranem w walce o hegemonię na Bliskim Wschodzie, a jej skutki mają wpływ na Bliski Wschód od tamtej pory. Niestety, zachowało się niewiele konkretnych szczegółów dotyczących tej bitwy, co nie jest rzadką przeszkodą podczas badania bitew z okresu średniowiecza. Jednak przebieg konfliktu można zrekonstruować na podstawie ówczesnej polityki, wiedzy o zaangażowanych postaciach, dostępnych współczesnych zapisów i tego, co nastąpiło po bitwie.

Na miejscu nie ma trwałego pomnika upamiętniającego bitwę w Chaldiran, ale znajduje się on po irańskiej stronie granicy, prawie 20 mil na wschód w pobliżu wioski Gala Ashaki. Składa się on z kopulastego grobowca perskiego generała, Sayyed Sharif-al-Din Ali Shirazi, który poległ w bitwie. Był on głównym duchownym religijnym szacha Ismaila I, pierwszego z władców Safawidów w Persji i przywódcy, który przyniósł monumentalną zmianę religijną na Bliskim Wschodzie. Wierząc, że jest "Cieniem Boga" i jego wybranym naczyniem, postanowił przekształcić Persję i cały świat za pomocą swojej fanatycznej milicji religijnej, Qizilbash. Zamierzał przewodzić nie tylko Persji, ale całemu islamskiemu światu, ale tej wizji gwałtownie sprzeciwiał się sułtan Selim I z Imperium Osmańskiego. Selim Ponury wytrwale walczył o swój tron i również uważał się za wybranego przez Boga do rządzenia wszystkimi muzułmanami.

Bitwa została przedstawiona na wspaniałym obrazie w grobowcu Sayyed Sharif-al-Din Ali Shirazi. Na pierwszym planie szach Ismail I z Persji prowadzi swoich Qizilbash w szarży na osmańską kawalerię, jadąc nad ciałami zabitych. Pośrodku sułtan Selim (który w rzeczywistości nie brał udziału w bitwie, choć był przy niej obecny) prowadzi niemal spokojny atak na perską kawalerię, poprzedzany przez dwóch janczarów uzbrojonych w topory. W tle artyleria osmańska ostrzeliwuje Qizilbashów, którzy padają lub uciekają. Wydaje się, że jest to chronologiczne przedstawienie konfliktu i choć postać Ismaila jest wyraźnie w centrum uwagi, nie ma próby zamaskowania faktu, że bitwa była katastrofalną porażką Persów.