Opinie czytelników
Obecnie brak opinii czytelników. Ocena opiera się na 5 głosach.
Oryginalny tytuł:
The Lithuanian Slaughter of its Jews: The Testimonies of 121 Jewish survivors of the Holocaust in Lithuanian, recorded by Leyb Koniuchowsky, in Displa
Zawartość książki:
Ponad pięć wieków żydowskiego życia na Litwie zostało nagle zakończone, gdy litewscy Żydzi zostali masowo wymordowani w drugiej połowie 1941 roku. Opublikowane tu świadectwa opowiadają o zniszczeniu żydowskiego życia na Litwie. Sprawcy masakry, w większości Litwini, działali z entuzjazmem i w wielu przypadkach bez pomocy lub nadzoru ze strony najeźdźców niemieckich. Zeznania te nie są przyjemne w lekturze. Opowiadają o okropnościach i złu wyrządzonym litewskim Żydom. Wiele z nich powtarza ten sam schemat degradacji i rzezi: Litwini najpierw zaatakowali Żydów moralnie i duchowo, narzucając im upokarzające prace, tortury i inne zło.
Następnie rozpoczęła się ich fizyczna zagłada. Uzbrojone bandy samozwańczych "partyzantów" przejęły kontrolę nad litewskimi miastami, gdy tylko opuścili je okupujący Sowieci. Często, jeszcze przed przybyciem Niemców, bandy te zaczęły terroryzować i znęcać się nad ludnością żydowską: Partyzanci i inni włamywali się do żydowskich domów i bezczelnie grabili żydowskie mienie. Wkrótce potem rozpoczęły się aresztowania, tortury i doraźne egzekucje. Jako pierwsi ginęli Żydzi powiązani z Sowietami.
Później każde dostrzeżone lub wymyślone przestępstwo mogło oznaczać egzekucję lub Żyd mógł zostać zabity bez żadnego powodu. Nieruchome mienie Żydów było przejmowane przez ich litewskich sąsiadów, zwłaszcza partyzantów i ich rodziny. Ostatecznie Żydzi zostali zabrani do dołów wykopanych w pobliskich lasach i rozstrzelani. W chaosie tej zorganizowanej rzezi wielu z nich zostało pogrzebanych żywcem w dołach. Zdarzało się, że partyzanci rozbijali małe dzieci na kolanach lub uderzali ich głowami o drzewa, po czym wrzucali je, na wpół martwe, do dołu. Z opublikowanych tu 121 zeznań jasno wynika, że rzeź Żydów była powszechnie znana. Mieszkańcy miast widzieli, jak Żydzi byli zamykani, torturowani, maltretowani i wywożeni. Chłopi z furmankami czasami pomagali w transporcie Żydów i ich mienia. Oprócz tej części ludności, która aktywnie uczestniczyła w rzezi Żydów, torturach lub gwałtach, wielu miejscowych przywłaszczało sobie lub "dziedziczyło" domy Żydów. To samo dotyczyło mienia domowego, w tym ubrań, które Żydzi musieli zdjąć w dołach przed ich zamordowaniem. Pieniądze i biżuteria, które nie zostały zabrane przez Niemców lub osoby odpowiedzialne, zostały wymuszone przez mieszczan lub mieszkańców wsi. Żydzi często powierzali swój majątek litewskim przyjaciołom lub sąsiadom, "do czasu po wojnie". Masowa rzeź oznaczała, że najczęściej mienie to nigdy nie zostało odzyskane. W niektórych przypadkach Litwini zdradzali później Żydów, którzy próbowali odzyskać swoją własność.
Po drugiej stronie byli Litwini, którzy byli uczciwi i którzy ryzykowali życie swoje i członków swoich rodzin, aby pomóc Żydom. Dziś oddajemy im cześć, honor i dziękujemy. Co więcej, ważne jest, aby uznać, że współcześni Litwini nie są winni zbrodni wcześniejszych pokoleń. Jednak obecny rząd litewski, w przeciwieństwie do rządu niemieckiego, niechętnie bierze na siebie pełną odpowiedzialność za ludobójstwo popełnione na jego terytorium. Niektórzy ze sprawców zostali uhonorowani jako bohaterowie stawiający opór sowieckiej okupacji. Mają tablice pamiątkowe i ulice nazwane ich imionami. Żaden z tych "bohaterów" nie był ścigany za życia. Zakres udziału w ludobójstwie Żydów i kolaboracji z nazistami jest nadal bagatelizowany na Litwie, a obecny rząd litewski dąży do zniesienia ich odpowiedzialności. Mamy nadzieję, że to podejście i honorowanie zbrodniarzy ulegnie zmianie. David Solly Sandler sedsand@iinet.net. au.
