Cenzorzy w pracy: jak państwa kształtowały literaturę

Opinie czytelników

Książka stanowi naukową analizę cenzury we Francji, Indiach i Niemczech Wschodnich, ilustrując, w jaki sposób różne reżimy kontrolowały ekspresję literacką. Łączy w sobie szczegółowe studia przypadków z wglądem w biurokrację cenzury i jej wpływ na literaturę.

Autor oferuje fascynujące studia przypadków, przemyślane spostrzeżenia i poważne argumenty na temat cenzury. Jest dobrze zbadana i przedstawia zniuansowany obraz cenzorów jako kompetentnych i oddanych osób, a nie uproszczonych egzekutorów. Pisanie jest wciągające, dzięki czemu złożone tematy są przystępne.

Książka opiera się na ograniczonej liczbie studiów przypadków, co może prowadzić do nadmiernych uogólnień. Jest to praca naukowa, która może nie spodobać się zwykłym czytelnikom, potencjalnie ograniczając grono odbiorców. Niektórzy czytelnicy mogą uznać szczegółową analizę procesów biurokratycznych za nużącą.

(na podstawie 7 opinii czytelników)

Oryginalny tytuł:

Censors at Work: How States Shaped Literature

Zawartość książki:

Robert Darnton, dzięki swojej niezwykłej umiejętności tchnięcia życia w przeszłość, odtwarza trzy historyczne światy, w których cenzura kształtowała ekspresję literacką na różne sposoby.

W XVIII-wiecznej Francji cenzorzy, autorzy i księgarze współpracowali przy tworzeniu literatury, poruszając się po skomplikowanej kulturze królewskich przywilejów. Nawet gdy królewscy cenzorzy zdelegalizowali dzieła Voltaire'a, Rousseau i innych sławnych pisarzy oświeceniowych, sam główny cenzor inkubował wielką Encyclopedie Diderota, ukrywając dokumenty zakazanego projektu w swojej paryskiej kamienicy. W Starym Reżimie relacje na dworze były ważniejsze od zasad.

Wstrząśnięty powstaniem sepów w 1857 r., brytyjski Raj podjął szeroko zakrojoną inwigilację każdego aspektu indyjskiego życia, w tym twórczości literackiej. Wiele lat później oburzenie wywołane brytyjskim podziałem Bengalu doprowadziło Raj do wykorzystania tej wiedzy. Dążąc do stłumienia indyjskich publikacji, które uznali za buntownicze, Brytyjczycy przeprowadzili przesłuchania, podczas których krytyka literacka doprowadziła do wyroków więzienia. Ich wysiłki zmierzające do połączenia imperialnej władzy i liberalnych zasad podsycały rosnącą indyjską opozycję.

W komunistycznych Niemczech Wschodnich cenzura była elementem partyjnego programu kształtowania społeczeństwa. Za nieoznakowanymi drzwiami biura przy ulicy Clara-Zetkin 90 w Berlinie Wschodnim cenzorzy opracowywali roczne plany dotyczące literatury w drodze negocjacji z wysokimi urzędnikami partyjnymi i wybitnymi pisarzami. System ten był tak wszechobecny, że osadził się w głowach autorów jako autocenzura, pozostawiając widoczne blizny w literaturze narodowej.

Zakorzeniając cenzurę w szczegółach historii, odkrywcze studium Darntona pozwala nam jaśniej myśleć o wysiłkach mających na celu kontrolowanie ekspresji w przeszłości i obecnie.