Khrushchev's Thaw and National Identity in Soviet Azerbaijan, 1954-1959
25 lutego 1956 roku przywódca ZSRR Nikita S. Chruszczow wygłosił tak zwane "tajne przemówienie" na XX Zjeździe KPZR, w którym potępił przewinienia Stalina i kult osobowości wokół zmarłego dyktatora.
Pełne ostrej krytyki terroru z końca lat trzydziestych, nieprzygotowania ZSRR na nazistowską inwazję, licznych błędów wojennych i deportacji różnych narodowości, przemówienie odbiło się echem w podległych republikach radzieckich. Dla republik takich jak Azerbejdżan, przemówienie było wyraźnym sygnałem do zmiany całej orientacji politycznej i znalezienia sposobów na ponowne zdefiniowanie rządów w erze poststalinowskiej. Wcześniej zamrożone pod śmiertelną groźbą stalinowskich prześladowań, różne formy narodowej autoekspresji zaczęły gwałtownie odradzać się pod wpływem odwilży Chruszczowa.
Zachęceni wiatrem zmian w centrum, Azerowie ostrożnie zaczęli odzyskiwać posiadanie swojej domeny administracyjnej. Wśród innych lokalnych inicjatyw, deklaracja języka azerbejdżańskiego jako języka urzędowego była jednym z kroków, który wyróżniał się śmiałością, ponieważ nie był wcześniej uzgodniony z Kremlem i przeciwstawiał się modus operandi sowieckiego przywództwa.
Nieco reformatorski w swoich intencjach, ale nieświadomy niesłowiańskich peryferii, Mr. Chruszczow nie przewidział scenariuszy, które rozwiną się w wyniku jego nowego tonu i wydarzeń, które zostaną zinterpretowane jako wzrost nacjonalizmu w republikach.
Badania Jamila Hasanli nad Azerbejdżanem lat 50. rzucają światło na ten przełomowy okres w historii Związku Radzieckiego, jednocześnie zapewniając czytelnikowi lepsze zrozumienie podstawowych przyczyn rozpadu ZSRR.
