The Minor Works
Laktancjusz żył w czasie jednego z największych przełomów w historii Europy. Zostało to trafnie opisane jako moment, w którym stary świat pogaństwa był w trudnej sytuacji, kiedy wbrew swojej woli zrodził Imperium Chrześcijańskie.
Pisma tego autora są, wraz z pismami Euzebiusza, głównymi źródłami dla okresu wielkich prześladowań Dioklecjana i dla pierwszych lat pokoju Kościoła po edykcie mediolańskim. Dla okresu Soboru Nicejskiego istnieje nieco bardziej obfity materiał źródłowy, ale w latach 312-324 należy polegać na Euzebiuszu i Laktancjuszu. Można uznać, że obaj pisali ze znacznym uprzedzeniem.
Są zbyt ekstrawaganccy w wychwalaniu Konstantyna; Laktancjusz szczególnie przejawiał odium theologicum wobec Galeriusza i prześladowców.
Ich dzieła mają jednak nadal wysoką wartość jako źródła historyczne. Co więcej, od czasów badań Maurycego, dowody numizmatyki zweryfikowały historyczne relacje tych współczesnych źródeł.
Pisma Laktancjusza powstały zatem w jednej z najbardziej burzliwych epok historii kościelnej. Kościół, po najcięższych despotycznych prześladowaniach, został nagle objęty ochroną państwa i zaczął cieszyć się nie tylko spokojem i statusem prawnym, ale nawet znaczną częścią wpływów politycznych. Czwarty wiek był świadkiem wielkiej fuzji Kościoła chrześcijańskiego z państwem rzymskim i kulturą hellenistyczną, fuzji, która miała ukształtować zachodnią cywilizację i określić jej osiągnięcia.
Być może żaden inny pisarz nie oddaje w pełni swoich czasów. Podczas gdy pogańscy retorzy porzucali szkoły i filozofów, kultura świata została ocalona w samym Kościele, który został oskarżony o jej zniszczenie. Laktancjusz podziela stosunek Minucjusza Feliksa do tradycyjnej kultury.
Wierzył, że posiada ona witalność, że jej skarb powinien zostać zachowany, że "łupy Egipcjan mogą stać się dumą pogardzanych Galilejczyków". Jednak w samym akcie ich niszczenia wyznaczył sobie zadanie zwrócenia się do tych Egipcjan i, w wielu istotnych cechach, zaakceptował ich własną literaturę i naukę.
W ten sposób ocalił wiele z ich kultury dla Kościoła i stał się jednym z założycieli chrześcijańskiego humanizmu.
