Systemy gramatyczne bez granic językowych

Oryginalny tytuł:

Grammatical systems without language borders

Zawartość książki:

Obecne badania w zakresie analizy gramatycznej i socjolingwistyki wskazują na dwie podstawowe cechy języka, które na pierwszy rzut oka wydają się nie do pogodzenia: (1) badania nad strukturą językową wskazują na wewnętrzną organizację i spójność oraz działanie i interakcje różnych systemów gramatycznych, ale (2) badania socjolingwistyczne sugerują, że granice językowe i związane z nimi „języki” są kontrfaktycznymi konstrukcjami społecznymi, które nie mogą uchwycić różnorodności i płynności rzeczywistego użycia języka. Wydaje się to stanowić coś w rodzaju paradoksu „kwantowo-lingwistycznego”: systemy językowe nie są rzeczywiste (są jedynie ideologicznymi konstrukcjami), ale jednocześnie są odzwierciedleniem rzeczywistej struktury.

Niniejsza książka pokazuje, w jaki sposób paradoks ten można rozwiązać za pomocą architektury, która pozwala na systemy gramatyczne bez zakładania granic językowych: architektura ta stawia sytuacje komunikacyjne, a nie języki, w centrum systematyki językowej, podczas gdy nazwane języki są ujmowane jako opcjonalne wskaźniki socjolingwistyczne. Podejście to opiera się na spostrzeżeniach z języka „wolnego wybiegu”, metafory języka w środowiskach, które są mniej ograniczone przez ideologie monoglosyczne.

Autor przygląda się czterem różnym rodzajom środowisk: rynkom miejskim, środowiskom języków dziedzictwa, wieloetnicznym grupom rówieśniczym nastolatków i cyfrowym mediom społecznościowym. Główne wnioski, jakie można wyciągnąć z takich swobodnych ustawień językowych, są następujące: (1) sytuacje komunikacyjne wspierają zróżnicowanie językowe, a zatem mogą być podstawą płynnych rejestrów; (2) systematyczność gramatyczna jest ugruntowana w sytuacjach komunikacyjnych i nie wymaga związanych języków i granic językowych; (3) nazwane „języki” mogą wyłonić się jako wskaźniki społeczne sygnalizujące przynależność, ale jest to opcjonalny, a nie konieczny rozwój.