Polin: Studia nad polskim żydostwem, tom 21: 1968 czterdzieści lat później

Opinie czytelników

Obecnie brak opinii czytelników. Ocena opiera się na 2 głosach.

Oryginalny tytuł:

Polin: Studies in Polish Jewry Volume 21: 1968 Forty Years After

Zawartość książki:

W połowie lat 60. opinia publiczna w Polsce zwróciła się przeciwko reżimowi Gomułki z różnych powodów. Próbując odzyskać poparcie społeczne i odwrócić uwagę od rzeczywistych problemów, Gomułka przyjął postawę antysemicką. 19 marca 1968 r. wygłosił przemówienie do działaczy partyjnych, w którym podzielił Żydów na trzy kategorie: "patriotycznych Żydów", "syjonistów" i tych, którzy nie byli ani Żydami, ani Polakami, ale "kosmopolitami", którzy powinni "unikać tych dziedzin pracy, w których potwierdzenie narodowości jest niezbędne". W konsekwencji prawie 15 000 Żydów - bardzo duża część polskiej społeczności żydowskiej - wyjechało do Izraela, Europy Zachodniej i Ameryki Północnej, skutecznie kończąc żydowskie życie w kraju na ponad dekadę. Wydarzenia z 1968 roku przez długi czas były ignorowane przez naukowców, ale w ostatnich latach ich znaczenie w procesie, który doprowadził do upadku komunizmu, staje się coraz bardziej oczywiste. Niniejszy tom naświetla wydarzenia, które wywołały kryzys, sam kryzys i jego konsekwencje.

Różne aspekty tego zjawiska badają Dariusz Stola, Jerzy Eisler i Włodzimierz Rozenbaum, a rolę polskiego wywiadu wojskowego w latach 1945-1961 w wywołaniu kryzysu analizuje Leszek Głuchowski. Kilku autorów rozważa tło kryzysu w kontekście obaw społeczności żydowskiej. Audrey Kichelewski opisuje rozwój sytuacji w społeczności żydowskiej w okresie od konsolidacji władzy Gomułki w 1957 r. do wybuchu wojny sześciodniowej. Małgorzata Melchior bada, jak Żydzi, którzy przeżyli w Polsce II wojnę światową, zareagowali na kryzys. Joanna Wiszniewicz przedstawia grupowy portret uczniów pochodzenia żydowskiego w warszawskich szkołach w latach sześćdziesiątych, środowiska, z którego wywodziły się ważne elementy studenckiej opozycji. Karen Auerbach wyostrza spojrzenie na sytuację pisarza jidysz Naftalego Herszta Kona, a Holly Levitsky opisuje losy żydowskiej pisarki komunistycznej Sary Nomberg-Przytyk. Książka zawiera również świadectwa kilku osób, które przeżyły te bolesne wydarzenia: Jerzego Jedlickiego, Henryka Dasko i Mirosława Sawickiego.

Bożena Szaynok analizuje retorykę tego okresu i bada rolę "Izraela" w kryzysie. Kontrowersje, które wciąż wzbudza, znajdują odzwierciedlenie w wymianie zdań między generałami Pióro i Jaruzelskim na temat skutków czystki żydowskich oficerów w Ludowym Wojsku Polskim oraz w reakcjach na publikację przez Piotra Gontarczyka raportu na temat roli Jacka Kuronia w 1968 roku. Podobnie jak w poprzednich tomach Polin, w sekcji "Nowe spojrzenia" sporo miejsca poświęcono również nowym badaniom nad różnymi tematami z zakresu studiów polsko-żydowskich. Obejmują one studium Kalmana Weisera na temat ideologii jidysz Noego Pryłuckiego; ponowną ocenę roli metropolity Szeptyckiego podczas Holokaustu dokonaną przez Juliana Bussganga; opis tragicznej kariery Mojżesza Schorra autorstwa Michaela Beizera i Izraela Bartala; ocenę twórczości polskiego poety Jerzego Ficowskiego dokonaną przez Krzysztofa Czyżewskiego; oraz opis recepcji Maus Arta Spiegelmana w Polsce.