Od religii obywatelskiej do politycznej: Przecięcie kultury, religii i polityki

Oryginalny tytuł:

From Civil to Political Religion: The Intersection of Culture, Religion and Politics

Zawartość książki:

Pod wpływem zerwania więzi między religią a porządkiem politycznym spowodowanym przez Oświecenie, Jean-Jacques Rousseau opracował "nową" religię (religię obywatelską), która miała być wykorzystywana przez państwo jako sposób na egzekwowanie jedności obywatelskiej. Z kolei Emile Durkheim uważał religię obywatelską za spontaniczne zjawisko wynikające z samego społeczeństwa - niewymuszoną siłę wyrażającą samoidentyfikację lub samookreślenie narodu. W 1967 roku amerykański socjolog Robert Bellah ponownie odkrył tę koncepcję i zastosował ją do społeczeństwa amerykańskiego w jej durkheimowskiej formie.

Od czasu publikacji Bellaha większość autorów starała się wyjaśnić religię obywatelską w kategoriach rzekomej "spontanicznej" roli integracyjnej dla społeczeństwa. Podkreślali oni religijny i kulturowy wymiar tej koncepcji, ale nie zwrócili należytej uwagi na jej polityczno-ideologiczne podstawy. W związku z tym potencjał przymusu religii obywatelskiej otrzymał niewiele uwagi lub został niesłusznie zdegradowany do krajów Trzeciego Świata.

Cristi przedstawia krytykę tezy o religii obywatelskiej i identyfikuje najbardziej podstawowe braki literatury na ten temat. Zestawiając Durkheimowską koncepcję Bellaha z oryginalnym sformułowaniem Rousseau, autorka ujawnia wątpliwe konceptualne i empiryczne podstawy tej pierwszej. Wykazuje potrzebę ponownego przemyślenia tezy Bellaha w świetle reinterpretacji klasycznych podejść Rousseau i Durkheima oraz uzasadnia swoją krytykę krótkim przeglądem porównawczym religii obywatelskich kierowanych przez państwo oraz pouczającym studium przypadku religii obywatelskiej w Chile Pinocheta.