Mówiąc językami radzieckimi

Oryginalny tytuł:

Speaking in Soviet Tongues

Zawartość książki:

Od klasycznych dialogów Platona po obecną poprawność polityczną, manipulowanie językiem w celu promowania określonego zestawu wartości i idei było uświęconą praktyką. W czasach radykalnych zmian społecznych i politycznych same warunki debaty stają się przedmiotem ostrej dyskusji: sposób, w jaki ludzie odrzucają, redefiniują i ponownie przyjmują kluczowe słowa i wyrażenia, nadaje ważny symboliczny kształt ich wizji przyszłości. Zwłaszcza w czasach kataklizmów to, kim ktoś jest lub chce być, jest definiowane przez to, jak pisze i mówi.

Kultura językowa wczesnej Rosji Radzieckiej charakteryzowała się właśnie takim niestabilnym stanem spraw symbolicznych. Częściowo z konieczności, częściowo w duchu zmian, bolszewiccy rewolucjoniści odrzucili stare werbalne modele tożsamości i autorytetu i zastąpili je kakofonią nowych słów, zwrotów i kontekstów komunikacyjnych, które miały zdefiniować i pomóc legitymizować nowy sowiecki porządek. Nowe bolszewickie przesłanie, kierowane do publiczności złożonej głównie z niepiśmiennych chłopów, często trafiało jednak do głuchych uszu.

Przyjęty przez wielu współczujących i nowo wzmocnionych obywateli, głos bolszewizmu wywołał również szereg mniej pożądanych reakcji, od dezorientacji i umyślnej subwersji po całkowite lekceważenie. Rzeczywiście, pierwsze lata bolszewickich rządów wytworzyły lukę komunikacyjną, która nie rokowała dobrze dla budowy proletariackiej dyktatury. Luka ta przyciągnęła uwagę autorytetów językowych - przede wszystkim Maksyma Gorkiego - i dała początek ogólnospołecznej debacie na temat właściwego głosu nowego państwa radzieckiego i jego obywateli.

Czerpiąc z historii, literatury i socjologii, Gorham oferuje pierwszą kompleksową, interdyscyplinarną analizę tej krytycznej debaty, pokazując, w jaki sposób ideologie i praktyki językowe zostały wymyślone, zakwestionowane i przedefiniowane. Speaking in Soviet Tongues pokazuje, jak wczesna radziecka kultura językowa dała początek niezrównanej kreatywności werbalnej i utopijnej wyobraźni, jednocześnie zasiewając ziarno być może najbardziej znanych form orwellowskiej "nowomowy" znanej współczesnej epoce.