Maksym Gorki Matka

Oryginalny tytuł:

Maxim Gorky Mother

Zawartość książki:

MAXIM GORKEY - MATKA PRZEDMOWA W każdym języku istnieją książki, które są punktami orientacyjnymi, a nawet zwrotnymi w historii literatury w tym języku. Taką książką dla Rosjan jest Matka Maksyma Gorkiego, bo choć została napisana dziesięć lat przed ustanowieniem władzy radzieckiej w Rosji, uważamy ją za pierwszy kamień położony na fundamentach literatury radzieckiej. Matka została po raz pierwszy opublikowana w Rosji w 1907 r. Kiedy Gorki ją pisał, był dojrzałym rzemieślnikiem, w pełni świadomym swojej historycznej misji. Miał wówczas prawie czterdzieści lat. Od piętnastu lat poświęcał się literaturze i działalności publicznej. Pisał już powieści, opowiadania i sztuki teatralne, które przyniosły mu międzynarodowe uznanie. Za swoją działalność polityczną i bliskie związki z partią bolszewicką był prześladowany przez rząd carski. Wielokrotnie był aresztowany, ale to go nie zniechęciło. Podczas rewolucji rosyjskiej w 1905 roku, czyli dwa lata przed pojawieniem się Matki w Rosji, po raz pierwszy spotkał Włodzimierza Lenina, który miał stać się jego wielkim przyjacielem. Jego włóczęga po Rosji w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, jego świadomość społeczna i jego rewolucyjna przenikliwość pozwoliły mu zobaczyć i zrozumieć Rosję tak, jak niewielu z jego współczesnych było w stanie w tym czasie.

Był przytłoczony ogromem swojej ojczyzny, pięknem i różnorodnością jej krajobrazów, a jednocześnie był przerażony ignorancją, biedą i potrzebą mniejszego cierpienia swoich rodaków. Świadomość społeczna w całej twórczości Gorkiego nie była niczym wyjątkowym w literaturze rosyjskiej. Można ją znaleźć w dziełach poetów dekabrystów, których Gorki nazwał pierwszym pokoleniem rosyjskich rewolucjonistów. Poeci ci, uczestnicy powstania przeciwko monarchii i pańszczyźnie, które miało miejsce w grudniu 1825 roku, byli w głębi serca republikanami i postrzegali swoje twórcze wysiłki jako sposób służenia ludziom i wspierania ich nadziei na lepszą przyszłość. Dekabryści wywarli ogromny wpływ na myślenie takich rosyjskich pisarzy, jak Puszkin, Lermontow, Hercyn, a nawet Lew Tołstoj, który zamierzał napisać o nich powieść i poruszył temat rewolucji w Wojnie i pokoju. Jeszcze bliżsi sposobowi myślenia Gorkiego byli rewolucjoniści nnnochintsi z połowy wieku, na czele z Czernyszewskim i Dobrolubowem, wspierani przez wybitnych pisarzy, takich jak Niekrasow i Sal tykow-Szczedrin. Ludzie tego pokolenia literackiego mieli szersze poglądy społeczne i byli odważniejsi w ich deklarowaniu. Rosyjskie powieści drugiej połowy X wieku przyniosły sławę rosyjskiej literaturze. Jakkolwiek różnorodne były te powieści, wszystkie szukały wyjścia z impasu, w jakim znalazło się rosyjskie życie społeczne.

Odnosi się to w równym stopniu do Tołstoja i Dostojewskiego, największych pisarzy powieści społeczno-psychologicznych pod koniec wieku, ale także do Puszkina, Gogola, Lermontowa, Turgieniewa i Gonczarowa we wcześniejszym okresie, Maksyma Gorkiego pielęgnującego społeczne tradycje rosyjskiej literatury klasycznej.