Lovelock and Gaia: Signs of Life
Jak to możliwe, że temperatura atmosferyczna na Ziemi pozostaje idealnie dostosowana do podtrzymywania życia przez miliardy lat? Dlaczego poziom tlenu w atmosferze pozostaje względnie stabilny, podczas gdy tylko niewielki wzrost spowodowałby samozapłon wszystkiego na Ziemi? Dlaczego oceany są słone, ale nie na tyle, by nie nadawały się do zamieszkania? W latach sześćdziesiątych XX wieku angielski naukowiec James Lovelock sformułował przełomowe i wysoce kontrowersyjne wyjaśnienie: Ziemia żyje.
Nazywając swoją teorię imieniem starożytnej greckiej bogini ziemi, Lovelock w swojej "hipotezie Gai" twierdził, że wszystko na naszej planecie - powietrze, woda, gleba i organizmy żywe - w jakiś sposób współdziałają w globalnym, samoorganizującym się systemie, aby utrzymać warunki odpowiednie do podtrzymania i utrwalenia życia. Lovelock spekulował, że geosfera i biosfera były współzależne i że każda część systemu ziemskiego działała w symbiotycznej harmonii z każdą inną częścią. Hipoteza Gai, niegdyś uznawana bardziej za science fiction niż uzasadnioną naukę, spotkała się z obojętnością, a nawet wrogością, kiedy została po raz pierwszy ujawniona. Teoria ta zaczęła zyskiwać powszechną uwagę dopiero wtedy, gdy pojawiające się kwestie, takie jak degradacja środowiska i globalne ocieplenie, dowiodły, że pojedynczy gatunek - człowiek - może radykalnie zakłócić równowagę ekologiczną i atmosferyczną planety. Podczas gdy Gaja przyciągnęła quasi-religijnych zwolenników wśród ekologów i spirytualistów New Age, nadal była w dużej mierze postrzegana sceptycznie przez społeczność naukową. Jednak w ciągu ostatnich kilku dekad wiele pomysłów Lovelocka doprowadziło do znaczących przełomów.
W rzeczywistości hipoteza Gai stała się zasadą przewodnią dla szerokiego zakresu dyskretnych badań nad tym, jak działa Ziemia, często określanych jako "nauka o systemie ziemskim" lub "geofizjologia". Opowiadając historię tego pioniera i jego długiej walki o zdobycie szacunku, Lovelock and Gaia wyjaśnia, w jaki sposób niezwykła hipoteza Lovelocka stopniowo zapoczątkowuje rewolucję naukową.