Księga pamiątkowa społeczności Dobrzyń-Gollob, Polska: Tłumaczenie Ayarati; sefer zikaron le-ayarot Dobrzyń-Golub

Oryginalny tytuł:

Memorial Book of the Communities Dobrzyn-Gollob, Poland: Translation of Ayarati; sefer zikaron le-ayarot Dobrzyń-Golub

Zawartość książki:

Dobrzyńsko-Golubska Księga Pamięci wywołuje zarówno przyjemność, jak i ból: przyjemność z nostalgicznych relacji dobrzyńskich Żydów, którzy wyemigrowali przed II wojną światową, i ból z narracji opisujących zniszczenie wszelkich śladów bogatej kultury żydowskiej miasta. Począwszy od 1939 r. ludność żydowska została brutalnie wypędzona i zamordowana, zlikwidowano wszystkie żydowskie instytucje, a nawet cmentarz żydowski.

Książka ta zawiera mrożące krew w żyłach relacje garstki ocalałych, którzy doświadczyli traumy nazistowskiej okupacji miasta, masowych mordów czołowych żydowskich obywateli oraz wypędzenia do gett, obozów pracy i obozów zagłady. Inne eseje poświęcone przedwojennym osobowościom opisują marzycieli, poetów, organizatorów społeczności, uczonych i znanych rabinów. Opowiadają o wieloaspektowej przedwojennej kulturze żydowskiej: żarliwości życia religijnego i pojawieniu się świeckich studiów, socjalizmu, syjonizmu, sportu i teatru. Miasto było domem dla wszystkich walczących frakcji żydowskich tego okresu: pobożnych chasydów, świeckich socjalistów i syjonistów, zarówno świeckich, jak i religijnych. Pomimo ostrych różnic połączyli ręce, aby zapewnić pomoc charytatywną potrzebującym, a w obliczu antysemityzmu byli zjednoczeni jak bliska rodzina.

Zakres tematów poruszanych w tych esejach obejmuje całą gamę żydowskich doświadczeń w mieście. Są przygody dobrzyńskiego Żyda w armii carskiej w 1910 r. i w niemieckim obozie pracy podczas I wojny światowej. Jest opis wyborów rabina miejskiego, w których dwóch kandydatów jest wspieranych przez rywalizujące ze sobą grupy chasydów. Mieszkający w Nowym Jorku uczony, który wychował się w Dobrzyniu, pisze, że wciąż tęskni za prostym życiem, jakie tam wiódł. Ekstatyczny poemat, napisany przez ascetycznego kabalistę pochodzącego z Dobrzynia, przepełniony jest wściekłością i religijnym uwielbieniem. Poznajemy odzianego w gabardynę chasyda, który głosi syjonizm swoim pobożnym kolegom chasydom, a także wyrafinowanym niemieckim Żydom. A pewien Dobrzyńczyk, wspominając swoje dzieciństwo w chederze, opowiada o psikusie, jaki uczniowie zrobili swojemu nauczycielowi, i o zemście nauczyciela. Eseje zawierają również powojenne aktualizacje: opisy i nekrologi przedstawiające życie tych, którzy osiedlili się w Izraelu; oraz relacje amerykańskich Dobrzynian z ich landsmanshaftfundraising. Znajdują się tu fotografie z Dobrzynia z lat 1910-1939, a także z Izraela i USA do lat 60. XX wieku.

Eseje amerykańskich dobrzynian były prawie w całości napisane w jidysz; te autorstwa ich izraelskich odpowiedników były w większości po hebrajsku. Cały zestaw esejów, a także mapa miasta, ukazują się tutaj w tłumaczeniu na język angielski, z przypisami tłumacza i nekrologiem Holokaustu, który został wyodrębniony z esejów.