
Memorial Book of Biala Podlaska
Ta obszerna Księga Pamięci Yizkor, będąca epickim zapisem powstania i ostatecznej ruiny społeczności żydowskiej w Białej Podlaskiej, śledzi chaotyczną podróż miasta przez historię. Założona pod koniec XV wieku w państwie litewskim, następnie przeniosła się między Polską a Austrią na początku XIX wieku, a ostatecznie wahała się między Rosją, Niemcami i z powrotem do Polski w latach otaczających wojny światowe.
Już w 1621 r. istniały dowody na istnienie w Białej ugruntowanej osady żydowskiej liczącej około 30 rodzin. Od początku istniały konflikty między ludnością chrześcijańską i żydowską dotyczące praw do mieszkania, handlu, zatrudnienia i podatków, które trwały przez pokolenia.
Ograniczeni zawodowo, bialscy Żydzi zarabiali jako rzemieślnicy, głównie krawcy i czapnicy, ale także koronkarze, złotnicy, introligatorzy, metalowcy i rzeźnicy. Nie mieli oni wpływu na administrację miasta. Ich życie koncentrowało się wokół dziedzińca rabina, w chasydzkich domach modlitwy i w handlu z okolicznymi właścicielami ziemskimi.
Pod koniec XIX wieku zmiany w życiu żydowskim zaczęły być zauważalne. Część żydowskiej młodzieży zaczęła potajemnie studiować przedmioty światowe i rozpoczął się spór z kręgiem religijnym. Podczas niemieckiej okupacji w czasie pierwszej wojny światowej, choć gospodarka była w ruinie, a żydowskie masy zubożałe, grupy takie jak syjoniści i Bund - żydowska partia socjalistyczna, która promowała autonomię żydowskich robotników - pomogły w ożywieniu w aspektach kulturalnych, politycznych i społecznych. Powstało kilka nowych instytucji, w tym szkoła hebrajska, dom dziecka i biblioteka. Wielu religijnych Żydów straciło zapał do walki z tendencją do oświecenia, ponieważ byli coraz bardziej pokonywani przez biedę.
Wraz z nadejściem II wojny światowej i pojawieniem się gestapo, bialscy Żydzi walczyli o codzienną egzystencję. Produkty nienawiści i wojny doprowadziły do przymusowej pracy, ekonomicznego uduszenia, deportacji, obozów i ostatecznego unicestwienia. Kiedy w lipcu 1944 r. nastąpiło wyzwolenie przez armię rosyjską, cała społeczność żydowska Białej Podlaskiej została wymazana. Dzięki historykom, badaczom, autorom i naocznym świadkom, których lata żmudnej pracy znalazły się na tych stronach, ich życie nigdy nie zostanie zapomniane.