Indywidualizm, holizm i centralny dylemat teorii socjologicznej

Oryginalny tytuł:

Individualism, Holism and the Central Dilemma of Sociological Theory

Zawartość książki:

Indywidualizm i holizm, pojęcia zawarte w tytule tej książki, reprezentują dwie kluczowe perspektywy teoretyczne, które przez wiele dekad kierowały i kształtowały myśl socjologiczną. Przez ponad sto lat te dwie perspektywy interpretacyjne dzieliły również teorię socjologiczną na dwa obozy, którym towarzyszyła grupa badaczy próbujących przezwyciężyć ten dualizm.

Według amerykańskiego socjologa Jeffreya C. Alexandra, teorie indywidualistyczne czerpią swoją atrakcyjność i siłę z leżącego u ich podstaw założenia, że ludzie podejmują decyzje jako indywidualne, wolne, autonomiczne oraz racjonalnie i moralnie spójne istoty. Wiąże się z tym przekonanie, że są oni w stanie wyrazić te cechy w swoich działaniach niezależnie od sytuacji w społeczeństwie lub panujących warunków ekonomicznych lub moralnych.

Holistyczne lub kolektywistyczne teorie, w przeciwieństwie do indywidualizmu, przypisują prymat jednostkom społecznym. Perspektywa ta jest ważna, ponieważ tworzy podstawowy warunek wstępny, dzięki któremu jednostki mogą stać się przedmiotem celowej analizy socjologicznej. Spełnienie tego warunku ma jednak swoją cenę. Nacisk, jaki kładzie na kolektyw i większe jednostki, logicznie oznacza, że indywidualna wola i swobodne podejmowanie decyzji przez ludzi są zwykle tracone z pola widzenia.

Niniejsza książka dowodzi, że te dwie perspektywy, indywidualistyczna i holistyczna, tworzą centralny dylemat myśli socjologicznej. Zawiera ona obszerny przegląd i krytykę współczesnych podejść socjologicznych do tej antynomii i analizuje próby ich przezwyciężenia i połączenia. Co więcej, książka proponuje nowe podejście do rozwiązania tego dylematu poprzez koncepcję "krytycznego rekonfiguracjonizmu", argumentując, że rozwiązanie tego dylematu jest kluczowe nie tylko dla teorii socjologicznej, ale także dla empirycznych badań społecznych.