Demokratyczna dusza: Spinoza, Tocqueville i teologia oświecenia

Oryginalny tytuł:

The Democratic Soul: Spinoza, Tocqueville, and Enlightenment Theology

Zawartość książki:

W książce The Democratic Soul Aaron L. Herold argumentuje, że obecny kryzys liberalnej demokracji - skrajna polaryzacja, rosnący populizm i rozczarowanie instytucjami politycznymi - musi być rozumiany jako kulminacja głębszego niezadowolenia z liberalnego Oświecenia. Główne elementy zarówno lewicy, jak i prawicy odrzucają obecnie oświeceniowy nacisk na prawa jako teoretycznie bezpodstawny i moralnie niepożądany i starają się odzyskać przeciwstawną politykę zobowiązań. To jednak ponownie otworzyło pytania dotyczące relacji między polityką a religią, które od dawna uważano za rozstrzygnięte.

Aby zająć się naszą sytuacją, Herold analizuje myśl polityczną Spinozy i Tocqueville'a, dwóch autorów zjednoczonych w poparciu dla liberalnej demokracji, ale różniących się ocenami Oświecenia. Poprzez oryginalną lekturę Traktatu teologiczno-politycznego Spinozy, Herold odkrywa teologiczny fundament liberalnej demokracji: kompleksowe nauczanie moralne rehabilitujące ludzki interes własny, oczerniające "pobożność" jako relikt "przesądu" i kultywujące dumę z życia, działania i myślenia dla siebie. W swojej wizji politycznej Spinoza wyraża nasze największe nadzieje związane z liberalizmem, ponieważ jest przekonany, że taka perspektywa przyniesie zarówno intelektualny rozkwit, jak i paradoksalne odzyskanie wspólnoty.

Ale projekt Spinozy zawiera napięcia, które nadal niepokoją dzisiejszą demokrację. Jak pokazuje Herold poprzez nową interpretację Demokracji w Ameryce Tocqueville'a, niezadowolenie, które obecnie destabilizuje demokrację, można przypisać oświeceniowej porażce w znalezieniu miejsca dla religijnych tęsknot, których istnieniu w dużej mierze zaprzeczał. W szczególności Tocqueville opisał naturalne ludzkie pragnienie pewnego rodzaju szczęścia, które można znaleźć, przynajmniej częściowo, w samopoświęceniu. Ponieważ nowoczesność osłabia religię dokładnie tak, jak czyni demokrację silniejszą od liberalizmu, pozwala temu pragnieniu znaleźć nowe i niebezpieczne ujścia. Tocqueville starał się zatem zaprojektować "nową naukę polityczną", która mogłaby naprawić ten problem i która pozostaje niezbędna do odzyskania umiaru, którego brakuje we współczesnej polityce.