Czechoslovak Arms Exports to the Middle East, Volume 4: Algeria, Morocco and Libya, 1948-1990
Podczas zimnej wojny komunistyczna Czechosłowacja była jednym z największych eksporterów broni na Bliski Wschód spośród krajów bloku sowieckiego. Ostatni tom tej mini-serii opisuje historię eksportu broni z Czechosłowacji do Algierii, Maroka i Libii, w tym związaną z tym pomoc wojskową.
W 1957 r. Czechosłowacja rozpoczęła potajemne dostawy broni piechoty dla Frontu Wyzwolenia Narodowego stawiającego opór francuskim władzom w Algierii. Powody były ściśle komercyjne - dostawy umożliwiły Pradze pozbycie się przestarzałego uzbrojenia piechoty w zamian za dolary amerykańskie. Seria mniejszych i większych błędów popełnionych przez różnych czechosłowackich urzędników doprowadziła do dyplomatycznej katastrofy spowodowanej przechwyceniem przez Francję czechosłowackiego statku handlowego Lidice załadowanego bronią dla algierskich rebeliantów w 1959 roku. Mając na uwadze przyszłe korzyści polityczne, Praga zdecydowała się dwa lata później na bezpłatny transport nadwyżek broni. Pomimo podjętych wysiłków, Algieria nie stała się ważnym odbiorcą broni produkowanej w Czechosłowacji. Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero pod koniec lat 80-tych, kiedy Algier zakupił odrzutowce L-39 Albatros i czołgi T-72M1. Dalsze dostawy czechosłowackiego uzbrojenia zostały jednak uniemożliwione przez algierskie problemy płatnicze i wojnę domową.
Czechosłowacka współpraca wojskowa z Marokiem była intensywna, ale bardzo krótkotrwała. W latach 1967-1968 do Maroka dostarczono stosunkowo dużą liczbę transporterów opancerzonych OT-62 i OT-64 oraz czołgów T-54AR wraz z amunicją i częściami zamiennymi. Na początku lat 70. w Maroku z pomocą Czechosłowacji utworzono zaplecze serwisowe dla sprzętu wojskowego dostarczonego z Czechosłowacji w poprzednich latach. Był to jednak de facto koniec współpracy wojskowej między komunistyczną Czechosłowacją a Marokiem.
Przewrót wojskowy w Libii w 1969 r. pod przywództwem Muammara Kaddafiego zapoczątkował złotą erę czechosłowackiego eksportu broni. Pierwszy duży kontrakt został podpisany w następnym roku. W latach siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych Libia otrzymała ogromne ilości czechosłowackich opancerzonych pojazdów bojowych, wyrzutni rakiet i trenażerów odrzutowych. W ramach operacji Litomysl, kilkuset czechosłowackich doradców wojskowych i instruktorów zostało wysłanych do Libii, co stanowiło największe ciągłe rozmieszczenie czechosłowackich żołnierzy za granicą podczas całej zimnej wojny. Jednak niedobór ropy naftowej w połączeniu z libijskim złym zarządzaniem gospodarczym w latach 80. oznaczał, że dostawy broni do Libii ostatecznie doprowadziły do ogromnego zadłużenia skarbu państwa komunistycznej Czechosłowacji.
Wykorzystując odtajnioną oryginalną dokumentację, jest to najbardziej kompleksowy opis czechosłowackiego zaangażowania wojskowego na Bliskim Wschodzie podczas zimnej wojny, jaki kiedykolwiek opublikowano.
