The Legal Reasoning of the Court of Justice of the EU
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest często określany zarówno jako motor integracji, jak i prawodawca sądowy. W jakim stopniu jest to sprawiedliwy opis orzecznictwa Trybunału na przestrzeni ponad pół wieku?
Książka podzielona jest na dwie części. Część pierwsza rozwija nową heurystyczną teorię rozumowania prawniczego, która dowodzi, że niepewność prawna jest wszechobecną i nieuniknioną cechą zarówno pierwotnego materiału prawnego, jak i rozumowania sądowego, która ma swoje źródło w połączeniu niejasności językowej, pluralizmu wartości i niestabilności reguł związanych z precedensem. Część druga analizuje orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE w oparciu o te ramy teoretyczne. Autor wykazuje, że rozumowanie interpretacyjne ETS najlepiej jest rozumieć w kategoriach trójstronnego podejścia, zgodnie z którym Trybunał uzasadnia swoje decyzje łączną wagą argumentów celowościowych, systemowych i literalnych. Podejście to jest bardziej zgodne z ortodoksyjnym rozumowaniem prawnym w innych systemach prawnych niż się powszechnie uznaje i różni się od podejścia innych sądów wyższej instancji, zwłaszcza sądów konstytucyjnych, bardziej w stopniu niż w rodzaju. Niemniej jednak pozostawia ono Trybunałowi znaczną swobodę w określaniu względnej wagi i hierarchii różnych kryteriów interpretacyjnych w zależności od sprawy. Korzystanie przez Trybunał ze swobody uznania najlepiej rozumieć w kategoriach ograniczeń narzuconych przez przyjęty dyskurs uzasadniający i pewne pozaprawne czynniki stabilizujące rozumowanie prawne, które obejmują szereg czynników politycznych, takich jak wrażliwość na interesy państw członkowskich, moda polityczna i szacunek dla "prawodawcy UE".
Podsumowując, Trybunał Sprawiedliwości UE wykorzystał elastyczność związaną z jego podejściem interpretacyjnym oraz wybór, jakim zwykle dysponuje przy określaniu względnej wagi i kolejności kryteriów interpretacyjnych, którymi dysponuje, w celu rozstrzygnięcia niepewności prawnej w pierwotnych materiałach prawnych UE w sposób szeroko wspólnotowy, z zastrzeżeniem jednak i) uwzględnienia wrażliwości politycznej, konstytucyjnej i budżetowej państw członkowskich, ii) w zależności od ograniczeń i zakresu manewru interpretacyjnego wynikającego ze stopnia niejasności językowej danych przepisów, względnego statusu i stopnia potencjalnego konfliktu między mającymi zastosowanie normami oraz zakresu i jasności toposów interpretacyjnych dostępnych w celu rozstrzygnięcia niepewności prawnej pierwszego rzędu, i wreszcie iii) mając na uwadze w dużej mierze nieprzewidywalny element osobisty we wszystkich orzeczeniach. Jedynie w wyjątkowych przypadkach, które Trybunał postrzega jako dotyczące sedna procesu integracji i zagrażające jego wspólnotowemu dorobkowi prawnemu, jest prawdopodobne, że Trybunał Sprawiedliwości nie będzie czuł się skrępowany ani brzmieniem spornych norm, ani zwykłymi konwencjami argumentacji interpretacyjnej, i przyjmie zdecydowanie wspólnotowe stanowisko, w razie potrzeby lekceważąc to, co mówi prawo pisane, ale z zastrzeżeniem, że Trybunał ma pewność wyraźnej lub milczącej zgody lub przyzwolenia rządów i sądów krajowych.