Russia, the Eu, and the Eastern Partnership: Building Bridges or Digging Trenches?
Nawet przed kryzysem ukraińskim ani Rosja, ani UE nie były zadowolone ze swoich stosunków. Pomimo gospodarczej współzależności, strategicznego partnerstwa, oficjalnych deklaracji o kulturowej i historycznej przynależności do tej samej "europejskiej rodziny" i pomimo deklarowanego przez Rosję zainteresowania utworzeniem wspólnoty gospodarczej rozciągającej się od Lizbony do Władywostoku, obu aktorom trudno było dojść do porozumienia w ważnych kwestiach. Atmosfera konfliktu między UE a Rosją ma trzy główne wymiary: kwestie normatywne, stosunki energetyczne i wspólne sąsiedztwo, przy czym to ostatnie jest szczególnie istotne po uruchomieniu Partnerstwa Wschodniego (PW) w 2009 roku. Obszar byłego Związku Radzieckiego stanowi rdzeń rosyjskiej polityki zagranicznej. Szczególne zainteresowanie Moskwy tym obszarem wynika z czynników ekonomicznych, kwestii diaspory i, co najważniejsze, z postrzeganej potrzeby bezpieczeństwa. Obsesyjnie obawiając się, że zostanie otoczona przez wrogów, Rosja postrzega swoją hegemonię nad byłymi republikami radzieckimi jako najważniejszą dla ochrony własnych granic. Dlatego też zbliżenie jakiegokolwiek innego aktora do tego regionu jest traktowane z dużą podejrzliwością.
W tym kontekście Vasile Rotaru analizuje stosunki UE-Rosja, ze szczególnym naciskiem na wpływ PW na relacje Moskwy z Brukselą. Argumentuje, że PW stanowiło punkt zwrotny w stosunkach UE-Rosja, determinując Moskwę do zrewidowania swojego stosunku do Unii. Rotaru wyjaśnia, że nawet jeśli PW było inicjatywą Brukseli, Partnerstwo spełniało aspiracje sześciu byłych republik radzieckich. Co więcej, pomimo swojego sprzeciwu wobec inicjatywy UE, Rosja sama mimowolnie działała jako siła napędowa PW. Dążąc do utrzymania byłych republik radzieckich blisko siebie, Moskwa często prowadzi asertywną, agresywną politykę w "bliskiej zagranicy". Strategia ta przyniosła jednak w większości odwrotne skutki, powodując, że sąsiedzi Rosji zaczęli szukać wsparcia dla swojej suwerenności gdzie indziej. Z tej perspektywy zbliżenie Mołdawii, Białorusi, Ukrainy i trzech republik kaukaskich z UE nie było zdeterminowane jedynie przez dobrobyt i atrakcyjność soft-power Brukseli, ale także przez egzystencjalne obawy w byłych republikach radzieckich.
Książka skierowana jest do szerokiego grona studentów, badaczy i profesorów specjalizujących się w Rosji, UE i przestrzeni byłego Związku Radzieckiego w dziedzinie stosunków międzynarodowych, analizy polityki zagranicznej i studiów nad bezpieczeństwem, a także do analityków think-tanków i decydentów politycznych.